หากพูดถึงเจ้าพืชลอยน้ำทุกคนต้องนึกถึง "ผักตบชวา" เป็นอันดับต้น ๆ อย่างแน่นอน ด้วยความที่เห็นกันบ่อยครั้งทำให้หลายคนคิดว่ามีต้นกำเนิดในประเทศไทย ซึ่งความจริงแล้วมันมีถิ่นกำเนิดในแถบทวีปอเมริกาใต้

        โดย "ผักตบชวา" เป็นตัวการสร้างปัญหาต่อระบบนิเวศ ไม่มีทางใดที่จะกำจัดได้อย่างเด็ดขาด เพราะมันสามารถปรับตัวอยู่ได้ในทุกสภาพน้ำ และเป็นพืชน้ำล้มลุกอายุหลายฤดู อย่างในประเทศได้หยิบจับ นำผักตบชวา มาสานเป็นงานหัตถกรรมหลากหลาย ที่เด่นชัด เห็นจะเป็นกระเป๋า ฝีมือจากชาวบ้าน ผู้สูงอายุ ทำขายกันเองมาหลายสิบปี เกิดเป็นอาชีพสร้างรายได้มานาน

        เช่นเดียวกับ คุณแอล อิสรัตน์ แซ่ลิ้ม ร่วมกับคุณแม่ของแฟน คุณเปรม ชม รอดรัตน์ ทำแบรนด์ CHOM hand craft งานแฮนด์เมดจากผักตบชวาที่พิถีพิถันทุกรายละเอียด จากฝีมือการสานของคุณแม่ที่อยู่ในวงการนี้มาร่วม 20 ปี

        “เมื่อก่อนแอลเป็นช่างภาพ ส่วนคุณแม่ทำงานสานให้กับศูนย์ในจังหวัดชัยนาท ช่วงแรกจะเป็นการสานไม้ไผ่ ช่วงหลังผักตบชวาเริ่มเยอะ เลยมีการดัดแปลง คุณแม่เป็นคนแกะแบบกระเป๋าหวายจากบาหลี หลังจากนั้นคนในชุมชนก็เริ่มทำกัน ชาวบ้านจังหวัดใกล้ ๆ เข้ามาเรียนรู้ จนงานกระเป๋าเป็นที่รู้จัก”

        แต่เพราะไม่ได้รับการสนับสนุนจากภาครัฐ คุณแม่จึงปลีกตัวออกมาทำเอง ส่งขายตามสถานที่ท่องเที่ยวใกล้บ้านที่มีทัวร์มาลงบ่อย ๆ งานสานแต่ละชิ้นทำอย่างละเอียดและพิถีพิถัน ได้มาตรฐาน เพราะเคยทำส่งญี่ปุ่นมาก่อน แต่ไม่สามารถตั้งราคาสูงได้ เพราะขายในชุมชน บวกกับช่วงปี 62 คุณแม่เริ่มป่วย ไม่สามารถทำงานได้มากเหมือนเดิม เลยถึงจุดเปลี่ยนมาทำน้อย แต่ได้ราคาตามเนื้องานจริง

        ร่วม 2 ปีที่ CHOM hand craft สานงานให้กับลูกค้า เปลี่ยนภาพจำยุคก่อน ๆ ให้ทันสมัยมากขึ้น ตั้งชื่อแบรนด์ตามชื่อจริงคุณแม่คือ ชม เป็นคำไทย ความหมายดี เหมือนมีคนมาชื่นชม ช่วงปีแรก CHOM hand craft เน้นจับกลุ่มวัยรุ่น เพราะเป็นช่วงที่กระเป๋าสานเริ่มกลับมาฮิตอีกครั้ง

        คุณแอล เล่าว่า “ภาพจำงานสาน จะต้องอยู่กับคุณยาย คุณป้าแก่ ๆ เป็นทรงกระเป๋าคล้องแขน อยู่กับคุณหญิงคุณนาย เราคิดว่าจริง ๆ กระเป๋าควรจะอยู่กับใครก็ได้ ช่วงหลังคนหยิบมาใช้ในชีวิตประจำวันมากขึ้น มีสินค้าในท้องตลาดจำนวนมาก ปรากฏว่าเราโดนขายตัดราคา ลูกค้าไม่เข้าใจว่าทำไมเราถึงขายราคาสูงกว่าร้านอื่น เพราะไม่เข้าใจมาตรฐานและคุณภาพ เหมือนกรรไกรร้าน 20 บาท กับกรรไกรร้าน 50 บาท ลูกค้าจะมองว่าเป็นแค่กรรไกร และเลือกร้านที่ถูกกว่า เป็นความโชคดีเพราะคุณแม่ประสบการณ์เยอะ สานอะไรก็ได้ไม่ใช่แค่กระเป๋า แต่เก้าอี้ โซฟา ก็ทำได้ นี่คือจุดแข็งเลยนะ งั้นเปลี่ยนแบรนด์เราเป็นงานสานสั่งทำดีกว่า ละเอียดแค่ไหนก็ได้ทำได้หมด เนี้ยบมาก มาตรฐานส่งออกญี่ปุ่น”

        สำหรับตัววัตถุดิบหลัก ผักตบชวา คุณแอล ระบุว่า ไม่ใช่ทุกบึงที่จะสามารถนำผักตบชวามาใช้สานงานได้ จะมีเฉพาะบางบึงเท่านั้นที่ตัวเนื้อผักเหมาะกับงานสาน คุณสมบัติหลักคือ เนื้อต้องนุ่ม นำไปตากแดดแล้วเนื้อต้องเหลืองนวล

        โดยงานสานที่เป็นตัวชูโรงของแบรนด์คือ กระเป๋าทรงตลับ สามารถใช้งานได้สองแบบคือ แบบถือและแบบสะพายข้าง ลายเม็ดแตง สีธรรมชาติ อีกตัวคือกระเป๋าตาข่าย ลายข้าวหลามตัด ซึ่งเป็นเจ้าแรกที่ทำ ส่วนใหญ่จะเป็นไหมพรม

        ด้านกลุ่มลูกค้า คุณแอล บอกว่า ส่วนใหญ่จะเป็นคนที่ชอบงานสานอยู่แล้ว และเป็นช่วงวัยทำงาน ลูกค้าต่างชาติมีบ้างจากคนรู้จักของเพื่อน ๆ พี่ ๆ ออร์เดอร์เดือนละ 10-20 ชิ้น เป็นจำนวนที่เรารับได้อย่างเต็มที่ เพราะทำกับคุณแม่เพียงสองคน ซึ่งนอกจากตัวกระเป๋าที่เป็นตัวชูโรงแล้ว ยังมีกระเป๋าแบบอื่น ทรงอื่น ต้องการเพิ่มหรือลดรายละเอียดอื่น ๆ ของกระเป๋า 

ขอบคุณข้อมูลและภาพจาก เฟซบุ๊ก CHOM hand craft, sentangsedtee