"น้ำลาย" ที่ผลิตออกมาในช่องปาก มีหน้าที่สำคัญในการชะล้างอาหารที่ติดอยู่ตามซอกฟัน ช่วยย่อยอาหาร ฆ่ า เ ชื้ อ จุลินทรีย์ที่ก่อโ ร ค ช่วยหล่อลื่นและปกป้องฟัน ลิ้น และเนื้อเยื่ออ่อนบางภายในช่องปาก แต่หากน้ำลายถูกผลิตออกมาน้อยลง จะทำให้การรับรสชาติอาหารเปลี่ยนไป เสี่ยงต่อการเกิดฟันผุ และยังเกิด แ ผ ล ในปากได้ง่าย เมื่อเป็นเช่นนี้ ผู้ป่วยหลายคนจึงรับประทานอาหารไม่ได้ เกิดเป็นภาวะทุพโภชนาการตามมา และปัจจุบันมีผู้ป่วยที่ประสบปัญหาภาวะปากแห้ง น้ำลายน้อย จำนวนไม่น้อย

    มีหลายสาเหตุที่ทำให้ผู้ป่วยหลายคนประสบภาวะปากแห้ง น้ำลายน้อย เริ่มจากการขาดน้ำในร่างกาย ต่อมน้ำลายผลิตน้ำลายออกมาน้อยลงซึ่งอาจเกิดจากความเครียด ป่วยด้วย โ ร ค เ บ า ห ว า น หรือการทานย าบางชนิด เช่น ยา ก ด ป ร ะ ส า ท ย า ลดความดัน โ ล หิ ต แต่หากผู้ป่วยหยุดย า การผลิตน้ำลายที่น้อยลงก็จะกลับมาเป็นปกติได้

    อย่างไรก็ตาม ยังมีผู้ป่วยอีกกลุ่มที่มีปัญหาน้ำลายน้อยเป็นการถาวร ที่พบบ่อยก็คือ ผู้ป่วยที่ได้รับรังสีรักษาบริเวณใบหน้าและลำคอ ซึ่งการฉายรังสีก่อให้เกิดผลข้างเคียงคือ ทำให้เนื้อเยื่อต่อมน้ำลายฝ่อลีบ และทำให้ความสามารถในการผลิตน้ำลายน้อยลงมาก ทั้งนี้ความรุนแรงของอาการปากแห้งขึ้นกับปริมาณรังสีที่ต่อมน้ำลายได้รับในผู้ป่วยแต่ละคน และแม้ว่าการฉายรังสีรักษาจะเสร็จสิ้นไปแล้ว การกลับคืนมาของเนื้อเยื้อต่อมน้ำลายจะเป็นไปอย่างช้า ๆ ทำให้ผู้ป่วยเหล่านี้ยังคงมีปัญหาสุขภาพช่องปาก

    เพื่อช่วยเหลือผู้ป่วยที่มีปัญหาเรื่องนี้ มูลนิธิทันตนวัตกรรม ในพระบรมราชูปถัมภ์ หน่วยทันตกรรมพระราชทาน ในรัชกาลที่ 9 จึงดำเนิน "โครงการวิจัยและพัฒนาผลิตภัณฑ์นวัตกรรมน้ำลายเทียมชนิดเจล" ขึ้น เพื่อช่วยผู้ที่มีปัญหาสุขภาพช่องปากและได้รับความทุกข์ทรมานในการดำรงชีวิตให้มีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น โดยมีอาจารย์ทันตแพทย์หญิง ดร.ดุลยพร ตราชูธรรม จากคณะทันตแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ และอาจารย์ทันตแพทย์หญิง ดร.อรุณวรรณ หลำอุบล จากคณะทันตแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ เป็นผู้ทำการวิจัยและพัฒนา

    น้ำลายเทียมที่พัฒนาขึ้นนี้มีลักษณะเป็นวุ้นใสเหมือนเจล ภายใต้ชื่อผลิตภัณฑ์ว่า "วุ้นชุ่มปาก (Oral Moisturizing Jelly)" ปัจจุบันผลิตออกมา 2 รสชาติ คือ กลิ่นสตรอว์เบอร์รีและกลิ่นมินต์มะนาว มีคุณสมบัติใกล้เคียงกับน้ำลายที่หลั่งออกมาตามธรรมชาติมาก เพราะมีค่าความเป็นกรด-ด่าง (pH) ที่เป็นกลาง ช่วยสามารถปรับสมดุลของสิ่งแวดล้อมในช่องปากให้เป็นกลางโดยไม่ก่อให้เกิดการละลายของผิวฟัน และไม่ดึงเอาแร่ธาตุออกจากฟัน 

    อีกทั้ง วุ้นชุ่มปาก ยังมีความปลอดภัย โดยผู้ป่วยสามารถกลืนเพื่อให้ความชุ่มชื้นในลำคอได้ เพราะน้ำลายเทียมชนิดเจลนี้ ผลิตด้วยเทคโนโลยีทางอาหารให้มีอายุการเก็บรักษายาวนานโดยไม่มีส่วนผสมของวัตถุกันเสีย ซึ่งแตกต่างจากผลิตภัณฑ์ให้ความชุ่มชื้นในช่องปากทั่วไปที่มีวัตถุกันเสียจึงไม่สามารถกลืนลงคอได้

    ทั้งนี้ได้มีการทดสอบวุ้นชุ่มปากกับผู้ป่วยที่มีอาการปากแห้ง ปรากฏว่าได้ผลเป็นที่น่าพอใจ โดยจากการทดสอบประสิทธิผลในผู้ป่วยมะเร็งศีรษะและลำคอและอื่น ๆ ที่มีอาการปากแห้ง โดยให้ผู้ป่วยรับประทานน้ำลายเทียมชนิดเจลอย่างต่อเนื่องเป็นระยะเวลา 2 สัปดาห์ และ 4 สัปดาห์ และตรวจดูการเปลี่ยนแปลงของตัวชี้วัดต่างๆ พบว่าน้ำลายเทียมชนิดเจลสามารถบรรเทาอาการปากแห้งและอาการแสดงของภาวะปากแห้งแก่ผู้ป่วยได้เมื่อใช้เป็นเวลา 2 สัปดาห์ หรือ 4 สัปดาห์ และพบว่า มีผู้ป่วยราว 70% ที่น้ำลายเทียมช่วยบรรเทาอาการปากแห้งได้อย่างมาก นอกจากนี้ในแง่คุณภาพน้ำลายของผู้ป่วย พบว่าเมื่อรับประทานน้ำลายเทียมชนิดเจลอย่างต่อเนื่องเป็นเวลา 1 เดือน ช่วยให้น้ำลายมีค่าความเป็นกรด-ด่าง และความสามารถในการปรับกรด-ด่างดีกว่าตอนก่อนใช้

    อย่างไรก็ดี ทางทีมวิจัยยังไม่หยุดอยู่เพียงเท่านี้ แต่จะได้พัฒนาสูตรต้นแบบผลิตภัณฑ์นวัตกรรมน้ำลายเทียมชนิดเจลสำหรับกลุ่มผู้สูงอายุเพิ่มเติม เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพในการปรับกรด-ด่างในน้ำลายของผู้สูงอายุให้ดียิ่งขึ้น พร้อมกันนี้จะพัฒนาให้มีกลิ่นที่หลากหลาย เพื่อให้ผู้ป่วยที่ต้องรับประทานผลิตภัณฑ์นี้เป็นประจำไม่เกิดความเบื่อหน่าย ทั้งยังทำให้ผู้ป่วยกลุ่มต่างๆ เข้าถึงผลิตภัณฑ์ และเลือกใช้ได้ตามความต้องการมากขึ้น จากนั้นจะผลิตออกมาเพื่อแจกจ่ายให้ผู้ป่วยต่อไป

    สำหรับโครงการนวัตกรรมน้ำลายเทียมชนิดเจล ขณะนี้อยู่ระหว่างยื่นคำขอจดสิทธิบัตร นับเป็นอีกหนึ่งโครงการในพระราชดำริที่แสดงให้เห็นว่า พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ทรงห่วงใยประชาชนชาวไทยทุกกลุ่มอย่างแท้จริง

    ทั้งนี้ สามารถติดต่อขอรับผลิตภัณฑ์ตัวอย่างเจลลี่โภชนาและวุ้นชุ่มปากได้ฟรีไม่มีค่าใช้จ่าย ที่มูลนิธิทันตนวัตกรรม ในพระบรมราชูปถัมภ์ ตามรายละเอียดดังนี้ 

ข้อมูลและภาพจาก kapook, เฟซบุ๊ก มูลนิธิทันตนวัตกรรม ในพระบรมราชูปถัมภ์