ข่าวใหญ่วันนี้ คงไม่พ้นกรณีที่ศาลปกครองสูงสุดตัดสินให้รัฐบาลไทย จ่ายค่าเสียหายให้กับ บริษัท Hopewell รวม 11,888 ล้านบาท พร้อมดอกเบี้ยร้อยละ 7.5 ต่อปี

        สำหรับผม คดีนี้น่าสนใจในแง่ของความเข้าใจใน 'กระบวนการอนุญาโตตุลาการ' (Arbitration) ของสาธารณชนอย่างมาก เพราะแม้กระทั่งสื่อมวลชนเอง ก็เหมือนจะสร้างความสับสนให้ประชาชนไม่น้อยในการโยง Arbitration เข้ากับ ศาล

        ผมคิดว่า ในฐานะที่ตัวเองก็เป็นนักกฎหมาย จึงเป็นหน้าที่อย่างหนึ่งที่จะมีส่วนช่วยในการสร้างความเข้าใจเรื่องนี้ แต่ก่อนอื่นเรามาดูความเป็นมาเรื่องนี้แบบย่อๆ ก่อนครับ 

        1. บริษัท โฮปเวลล์ ประเทศไทย จำกัด ได้เข้าทำสัญญาสัมปทานกับรัฐบาลในวันที่ 9 พฤศจิกายน 2533 เพื่อก่อสร้าง ‘โครงการระบบการขนส่งทางรถไฟและถนนยกระดับในเขตกรุงเทพมหานคร’ มีระยะทาง 60 กิโลเมตร ใช้งบในการก่อสร้างราว 8 หมื่นล้านบาท

        2. ปัญหาเริ่มเกิดขึ้น เมื่อทางรัฐบาลไทยเวนคืนที่ดินก่อสร้างส่งมอบให้ Hopewell ล่าช้า ทำให้โครงการที่ควรจะเสร็จภายในปี 2541 แต่กลับมีความคืบหน้าเพียง 13.7% เท่านั้น เมื่อใกล้ถึงกำหนดเวลา

        3. วันที่ 30 มกราคม พ.ศ. 2541 รัฐบาลไทยจึงบอกเลิกสัญญาสัมปทานกับ Hopewell

        4. สัญญาสัมปทาน กำหนดให้รัฐบาลและ Hopewell ดำเนินการยุติข้อพิพาทด้วยวิธีการอนุญาโตตุลาการ Hopewell จึงยื่นฟ้องรัฐบาลต่อองค์คณะอนุญาโตตุลาการเพื่อเรียกค่าเสียหาย เมื่อวันที่ 24 พฤศจิกายน พ.ศ. 2547

**อนุญาโตตุลาการ คือใคร? คำนี้แปลง่ายๆ ว่า บุคคลที่ได้รับอนุญาตให้ทำหน้าที่ตุลาการ

        ดังนั้น กระบวนการอนุญาโตตุลาการ จึงเป็นเรื่องคู่ความในสัญญา ตกลงกันไว้ก่อนล่วงหน้าว่า หากมีข้อพิพาทระหว่างกัน คู่สัญญาจะมอบอำนาจให้บุคคลกลุ่มหนึ่งทำหน้าที่ตัดสินข้อพิพาทและคู่สัญญาจะยอมรับตามนั้น โดยไม่ไปใช้กระบวนการของศาล

        5. ต่อมา เมื่อวันที่ 30 กันยายน 2551 คณะอนุญาโตตุลาการชี้ขาดให้รัฐบาลไทยชดใช้ค่าเสียหายให้ Hopewell เป็นเงิน 1.1 หมื่นล้านบาท พร้อมดอกเบี้ยปีละ 7.5% จากการบอกเลิกสัญญาไม่เป็นธรรม

        6. รัฐบาลไทยจึงยื่นฟ้องต่อศาลปกครองกลาง ให้ยกเลิกคำชี้ขาดของคณะอนุญาโตตุลาการ ด้วยเหตุผลทางกฎหมาย เพราะ Hopewell ยื่นฟ้องรัฐบาลต่อคณะอนุญาโตตุลาการ ช้ากว่าที่กฎหมายกำหนด คือ รัฐบาลไทยบอกเลิกสัญญา Hopewell วันที่ 30 มกราคม พ.ศ. 2541 Hopewell จึงต้องยื่นฟ้องรัฐบาลไทยต่อคณะอนุญาโตตุลาการภายใน 5 ปี หรือภายในวันที่ 30 มกราคม 2546

**ทำไมต้อง 5 ปี

        เนื่องจากสัญญาสัมปทาน เป็น "สัญญาทางปกครอง" ซึ่งกฎหมายวิธีพิจารณาคดีปกครอง กำหนดว่าต้องยื่นฟ้องภายใน 5 ปี นับแต่รู้เหตุที่ควรฟ้อง

        7. ศาลปกครองชั้นต้น เห็นด้วย จึงให้เพิกถอนคำชี้ขาดของอนุญาโตตุลาการ และในวันนี้ศาลปกครองสูงสุดมีคำพิพากษากลับความเห็นของศาลชั้นต้นอีกที

**การบังคับของศาลตามคำตัดสินของอนุญาโตตุลาการ

        เกี่ยวกับเรื่องนี้ มีความเข้าใจกันทั่วไปว่า หากคู่สัญญาฝ่ายใดไม่พอใจคำตัดสินของอนุญาโตตุลาการ ก็สามารถไปขอให้ศาลตัดสินใหม่ได้ คล้ายๆ ว่าศาลเป็นชั้นอุทธรณ์ของอนุญาโตตุลาการ ซึ่งเป็นความเข้าใจที่คลาดเคลื่อนครับ

        อันที่จริง คำตัดสินของอนุญาโตตุลาการ ต้องถือว่าเป็นที่สุดและผูกพันคู่สัญญาแล้ว เพราะคู่สัญญาได้ตกลงกันแล้วว่าจะยอมรับกันตามที่อนุญาโตตุลาการจะตัดสิน

        แต่การที่ศาลเข้ามาเกี่ยวข้องด้วยนั้น เป็นไปตามพระราชบัญญัติอนุญาโตตุลาการ พ.ศ. 2545 ซึ่งให้อำนาจศาลเพิกถอนคำตัดสินได้แบบจำกัดเฉพาะเรื่อง เช่น อนุญาโตตุลาการทำนอกเหนืออำนาจตนเอง หรือ คำตัดสินของอนุญาโตตุลาการขัดต่อความสงบเรียบร้อย เป็นต้น

        ดังนั้น ศาลจะไม่ลงมาดูในเนื้อหาในคดีอีกแล้ว จะดูแค่กระบวนการเท่านั้น ว่าถูกกฎหมายหรือไม่

        คำที่ควรใช้สื่อความให้ถูกต้อง คือ

        อนุญาโตตุลาการมีคำชี้ขาดให้ Hopewell ชนะคดี

        ศาลปกครองชั้นต้นเห็นควรให้เพิกถอนคำชี้ขาดอนุญาโตตุลาการ

        ศาลปกครองสูงสุดเห็นควรให้บังคับตามคำชี้ขาดอนุญาโตตุลาการ

        ในคดีนี้ก็เช่นกัน ศาลปกครองชั้นต้นให้เพิกถอนคำตัดสินของอนุญาโตตุลาการที่ให้รัฐบาลไทยแพ้ Hopewell ด้วยเหตุผลว่า ไม่เป็นไปตามกฎหมาย คือ Hopewell ยื่นฟ้องรัฐบาลเกินระยะเวลา แต่ศาลปกครองสูงสุดตัดสินกลับคือ ไม่ให้เพิกถอนคำตัดสินของอนุญาโตตุลาการ เพราะเห็นว่ากระบวนการอนุญาโตตุลาการถูกกฎหมายแล้ว ผู้ที่สนใจ ลองดูสรุปคำพิพากษาศาลปกครองสูงสุดข้างล่างนี่เลย >> thaipublica <<

ชมคลิป

คลิปเปิดไม่ออก >>> กดตรงนี้ คลิ๊ก <<<

จากโพสต์ต้นฉบับ

ข้อมูลและภาพ จาก Pum Chakartnit