"พระที่นั่งบรมพิมาน" เดิมชื่อ "พระที่นั่งภานุมาศจำรูญ" เป็นพระที่นั่งอยู่ในพระบรมมหาราชวัง ทางด้านใต้ของวัดพระศรีรัตนศาสดาราม อยู่เหนือสวนศิวาลัย บริเวณคลังสรรพาวุธเดิม พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว โปรดเกล้าฯ ให้สร้างขึ้นเพื่อพระราชทาน สมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้ามหาวชิรุณหิศ สยามมกุฎราชกุมาร แต่เจ้าฟ้ามหาวชิรุณหิศ

        เสด็จสวรรคตเสียก่อน จึงพระราชทานให้เป็นที่ประทับของ สมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้ามหาวชิราวุธ (พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว) เมื่อพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว เสด็จขึ้นครองราชย์จึงเสด็จมาประทับเป็นครั้งคราว ในปี พ.ศ. 2467 จึงทรงเปลี่ยนนามพระที่นั่งเป็น พระที่นั่งบรมพิมาน ตามนามพระที่นั่งองค์ใหญ่

        อันป็นพระวิมานที่ประทับในพระอภิเนาว์นิเวศน์ของสมเด็จพระบรมอัยกาธิราชที่รื้อไป ต่อมาพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้เสด็จประทับที่พระที่นั่งองค์นี้ก่อนพระราชพิธีบรมราชาภิเษก พระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาอานันทมหิดล ได้เสด็จประทับเมื่อครั้งเสด็จพระราชดำเนินนิวัตพระนคร เมื่อปี พ.ศ. 2485 และได้เสด็จสวรรคตอย่างกะทันหัน ณ พระที่นั่งองค์นี้ เมื่อวันที่ 9 มิถุนายน พ.ศ. 2489 

        ปัจจุบันเป็นเขตพระราชฐานส่วนพระองค์ในทูลกระหม่อมหญิงอุบลรัตนราชกัญญา สิริวัฒนาพรรณวดี ใช้เป็นที่ประทับเป็นการถาวรหลังจากนิวัตประเทศไทย

        ควบคู่กับ พระตำหนักพลอยปทุม จ.ปทุมธานี โดยด้านหลังของพระที่นั่งองค์นี้ พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตรโปรดให้สร้าง อาคารรับรองด้านหลัง A และ B ใช้เป็นที่พักรับรองผู้ติดตามพระราชอาคันตุกะชั้นประมุขและพระราชวงศ์ชั้นสูง ปัจจุบัน ใช้เป็นที่ทรงงานในทูลกระหม่อมหญิงอุบลรัตนราชกัญญา สิริวัฒนาพรรณวดี

        เพื่อเสด็จออกรับบุคคลที่ขอเข้าเฝ้า และใช้เป็นกองงานในพระองค์ ทูลกระหม่อมหญิงอุบลรัตนราชกัญญา สิริวัฒนาพรรณวดี พระที่นั่งบรมพิมาน เป็นอาคาร 2 ชั้น หลังคารูปโค้ง มุงด้วยกระเบื้องหินชนวน ลักษณะแบบเฟรนซ์เรเนซองซ์ ออกแบบโดยสถาปนิกชาวยุโรป ผู้ทำการก่อสร้างคือ พระยาประดิษฐ์อมรพิมาน (หม่อมราชวงศ์ชิต อิศรศักดิ์)

        พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว โปรดเกล้าฯ ให้นาย อี.มนเฟรดี สถาปนิก และนาย ซี. ริโกลี จิตรกรชาวอิตาลี ดัดแปลงเพดานพระที่นั่ง และเขียนภาพสีประดับ ตามตัวอย่างภาพเขียนของสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ เมื่อ พ.ศ. 2502 พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร

        โปรดเกล้าฯ ให้ซ่อมแซมและต่อเติมมุขด้านทิศใต้ และสร้างอาคารรับ 2 อาคารด้านทิศใต้ เพื่อใช้เป็นที่ประทับและพักรับรองพระราชอาคันตุกะชั้นประมุข และพระราชวงศ์ชั้นสูงของต่างประเทศ 

        โดยหม่อมเจ้าสมัยเฉลิม กฤดากร ทรงเป็นสถาปนิกออกแบบต่อเติม ทางด้านหลังพระที่นั่งองค์นี้ ได้สร้างเรือนรับรองเป็นเรือนทรงไทย สำหรับผู้ติดตาม ทูลกระหม่อมหญิงอุบลรัตนราชกัญญา

ขอบคุณข้อมูลและภาพจาก wikipedia, khaosaan.com